| |||
 | |||
 | |||
Η τηλεόραση, το ίντερνετ και τα διάφορα άλλα ηλεκτρονικά μέσα, βρίσκονται ήδη στην καθημερινότητα των παιδιών.
Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι γονείς
Σύμφωνα με το άρθρο του Spiegel, (Ν.20, 14.5.07) με τίτλο «Πόσο πολύ μπορούν να αντέξουν τα παιδιά την τηλεόραση/ τον ηλεκτρονικό υπολογιστή?» υπάρχουν πολλά στοιχεία τα οποία επιτάσσουν μια προσεκτική και καλά ζυγισμένη επαφή των παιδιών με αυτά τα μέσα.
Η τηλεόραση και ο υπολογιστής είναι αναμφισβήτητα μία εξαιρετική πηγή γνώσεων και μάθησης.
Η τηλεόραση και ο υπολογιστής είναι αναμφισβήτητα μία εξαιρετική πηγή γνώσεων και μάθησης.
Κατά πόσο όμως οι γονείς τα χρησιμοποιούν για αυτές τους τις ιδιότητες, με επίβλεψη και περιορισμούς? Ποιοί θα έπρεπε να είναι αυτοί οι περιορισμοί και ποιός ο λόγος για να υπάρχουν περιορισμοί στην χρήση τους?
Το Ομοσπονδιακό Κέντρο για την Ενημέρωση της Υγείας της Γερμανίας (BZGA στην Κολονία)
συνιστά τους εξής χρονικούς περιορισμούς για την παρακολούθηση προγραμμάτων στην τηλεόραση και τον υπολογιστή, ανά ημέρα:
Το Ομοσπονδιακό Κέντρο για την Ενημέρωση της Υγείας της Γερμανίας (BZGA στην Κολονία)
συνιστά τους εξής χρονικούς περιορισμούς για την παρακολούθηση προγραμμάτων στην τηλεόραση και τον υπολογιστή, ανά ημέρα:
• παιδιά 3-5 ετών: μισή ώρα
• παιδιά 6 – 10 ετών: μία ώρα
• παιδιά 10 – 13 ετών: μιάμιση ώρα
• παιδιά 6 – 10 ετών: μία ώρα
• παιδιά 10 – 13 ετών: μιάμιση ώρα
(απο αυτό το φυλλάδιο σελίδα 12-13 και εδώ)
Δυστυχώς στο εμπόριο αλλά και στο ίντερνετ κυκλοφορούν παιχνίδια τα οποία δεν διευκρινίζουν πολλές φορές το όριο της ηλικίας των παιδιών στα οποία απευθύνονται.
Αν και το άρθρο της BZGA δεν αποσαφηνίζει τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία τίθενται αυτοί οι χρονικοί περιορισμοί, η πλειοψηφία των μελετών αναδεικνύει τη σημασία του ελέγχου από τη πλευρά των γονέων, όχι μόνο του χρόνου έκθεσης αλλά και της ποιοτητας του υλικού, έτσι ώστε να αξιοποιείται ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας αυτών των μέσων:
Στόχος είναι μέσω των νέων μέσων (τηλεόραση και υπολογιστής) να προωθείται η περιέργεια και η ανάγκη για μάθηση, αλλά και οι γονείς να λειτουργήσουν ως "φίλτρο" των πληροφοριών, συζητώντας με τα παιδιά τους και απαντώντας σε οποιαδήποτε απορία τους για τι τι βλέπουν.
Ένα σημαντικό αρνητικό στοιχείο είναι το ότι πολλές φορές χρησιμοποιούνται τα μέσα αυτά από τους γονείς ως "ηλεκτρονική baby-sitter" και όχι ως μια ακόμα ευκαιρία συνάθροισης και συναλλαγής της οικογένειας.
Οι γονείς τα χρησιμοποιούν αρκετά για την απασχόληση του παιδιού τους, ή και έτσι ώστε τα παιδιά τους να αποκτήσουν ευχέρεια στην χρήση του Η/Υ, ακόμα και όταν αυτά είναι κάτω των 3 ετών.
Όμως στην ευαίσθητη αυτή ηλικία, όπου ακόμα η λεπτή και αδρή κινητικότητα εξελίσσεται και η κοινωνικοποίησή του παιδιού βρίσκεται στην πρώτη θέση όσον αφορά τους επιθυμητούς στόχους των διεθνώς αναγνωρισμένων παιδαγωγικών μεθόδων, η χρήση του Η/Υ ή της τηλεόρασης μπορεί να «κλέβει» χρόνο απο άλλες πολύ σημαντικές δραστηριότητες – οι οποίες ενδεχομένως και να μήν αποτελούν μια τόσο εύκολη λύση όσο ένα παιχνίδι στον υπολογιστή.
Δραστηριότητες όπως:
Στόχος είναι μέσω των νέων μέσων (τηλεόραση και υπολογιστής) να προωθείται η περιέργεια και η ανάγκη για μάθηση, αλλά και οι γονείς να λειτουργήσουν ως "φίλτρο" των πληροφοριών, συζητώντας με τα παιδιά τους και απαντώντας σε οποιαδήποτε απορία τους για τι τι βλέπουν.
Ένα σημαντικό αρνητικό στοιχείο είναι το ότι πολλές φορές χρησιμοποιούνται τα μέσα αυτά από τους γονείς ως "ηλεκτρονική baby-sitter" και όχι ως μια ακόμα ευκαιρία συνάθροισης και συναλλαγής της οικογένειας.
Οι γονείς τα χρησιμοποιούν αρκετά για την απασχόληση του παιδιού τους, ή και έτσι ώστε τα παιδιά τους να αποκτήσουν ευχέρεια στην χρήση του Η/Υ, ακόμα και όταν αυτά είναι κάτω των 3 ετών.
Όμως στην ευαίσθητη αυτή ηλικία, όπου ακόμα η λεπτή και αδρή κινητικότητα εξελίσσεται και η κοινωνικοποίησή του παιδιού βρίσκεται στην πρώτη θέση όσον αφορά τους επιθυμητούς στόχους των διεθνώς αναγνωρισμένων παιδαγωγικών μεθόδων, η χρήση του Η/Υ ή της τηλεόρασης μπορεί να «κλέβει» χρόνο απο άλλες πολύ σημαντικές δραστηριότητες – οι οποίες ενδεχομένως και να μήν αποτελούν μια τόσο εύκολη λύση όσο ένα παιχνίδι στον υπολογιστή.
Δραστηριότητες όπως:
- παιχνίδι με ομάδες άλλων παιδιών – για την κοινωνικοποίηση τους
αλλά και δραστηριότητες που θα εξασκήσουν την φαντασία και την δημιουργικότητά τους, όπως:
- γλυπτική και παιχνίδια με πλαστελίνη και ζυμάρια - για την εξάσκηση και συχρονισμό λεπτής κινητικότητας και όρασης στις τρείς διαστάσεις
- λέγκο, τουβλάκια, παιδικό παιχνίδι καρφώματος, πειράματα κτλ - που θεωρούνται σημαντικά λόγω των επανειλλημένων προσπαθειών τις οποίες το παιδί θα κληθεί να πραγματοποιήσει για να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, χωρίς αυτό να είναι συγκεκριμένο, ούτε και απαραίτητο, (έτσι μαθαίνει να μήν περιμένει πάντα άμεσο αποτέλεσμα και να μην τα παρατάει εύκολα)
είναι ανεκτίμητες για την ψυχική υγεία και ανάπτυξη του παιδιού και πέρα απο τις σωματικές ανάγκες που καλείται να καλύψει ο γονέας ανήκουν στα βασικά δικαιώματα του παιδιού και πρέπει να βρίσκονται πρώτες στην καθημερινή λίστα δραστηριοτήτων με τις οποίες ασχολείται ένα παιδί.
Παράδειγμα στην πράξη: o H/Y στον παιδικό σταθμό φέρνει θετικά αποτελέσματα
Έρευνα με 132 παιδιά 3-6 ετών που διενεργήθηκε σε παιδικούς σταθμούς στην Γερμανία για δύο χρόνια, έδειξε ότι η χρησιμοποίηση του Η/Υ έφερε μόνο θετικά αποτελέσματα.
Τα παιδιά όταν υπήρχε καλός καιρός προτιμούσαν να παίξουν έξω, παρά με τον υπολογιστή. Έδειξαν διάθεση συνεργασίας (ποιός θα έχει το ποντίκι για πόση ώρα) και απέκτησαν νέες υπευθυνότητες (να ανοίγουν και να κλείνουν τον υπολογιστή).
Η χρήση του υπολογιστή είχε ενταχθεί στο πρόγραμμα του παιδικού σταθμού με τις εξής μορφές:
Παιδιά 5-6 ετών (σε μια ομάδα 10 παιδιών) μάθαιναν την γραμματοσειρά του αλφάβητου μέσα απο τον υπολογιστή και έπαιζαν «γραφείο» όπου δούλευαν γράφοντας προτάσεις.
Τα παιδιά όταν υπήρχε καλός καιρός προτιμούσαν να παίξουν έξω, παρά με τον υπολογιστή. Έδειξαν διάθεση συνεργασίας (ποιός θα έχει το ποντίκι για πόση ώρα) και απέκτησαν νέες υπευθυνότητες (να ανοίγουν και να κλείνουν τον υπολογιστή).
Η χρήση του υπολογιστή είχε ενταχθεί στο πρόγραμμα του παιδικού σταθμού με τις εξής μορφές:
Παιδιά 5-6 ετών (σε μια ομάδα 10 παιδιών) μάθαιναν την γραμματοσειρά του αλφάβητου μέσα απο τον υπολογιστή και έπαιζαν «γραφείο» όπου δούλευαν γράφοντας προτάσεις.
Μικρότερα παιδιά παρατηρούσαν φωτογραφίες απο έντομα και φυτά σε μεγάλη ανάλυση στον υπολογιστή (περασμένα απο σαρωτή) και με την βοήθεια της παιδαγωγού αναζητούσαν πληροφορίες για αυτά τα έντομα και φυτά. Επίσης πατούσαν τα κουμπιά που τους υποδείκνυαν τα μεγαλύτερα παιδιά και τα υποστήριζαν.
Οι παιδαγωγοί και ειδικοί συμπέραναν ότι ιδιαίτερα στην αρχή, τα παιδιά έδειξαν πολύ συχνά επιθυμία να περάσουν μεγάλο χρονικό διάστημα μπροστά απο τον υπολογιστή αλλά μετά απο λίγο καιρό, έχασαν ένα μεγάλο ποσοστό του ενδιαφέροντός τους.
Ένα μεγάλο κριτήριο της έρευνας ήταν το αποτέλεσμα που θα είχε η χρήση του Η/Υ όσον αφορά την συμπεριφορά των παιδιών: εάν θα συνενοούνταν και θα συνεργάζονταν και πόσο θα βοηθούσε το ένα το άλλο στους διάφορους προβληματισμούς σε σχέση με τον Η/Υ.
Μετά το τέλος της έρευνας επιβεβαιώθηκε ότι δεν σημειώθηκε καμία αρνητική συμπεριφορά στα παιδιά ενώ αντιθέτως παρατηρήθηκε αύξηση της συνεργασίας των παιδιών μεταξύ τους.
Στο παράδειγμα της έρευνας στην Γερμανία, τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τον Η/Υ σε έναν χώρο όπου ήδη είχαν σε μεγάλο βαθμό κατακτήσει αρκετές κοινωνικές δεξιότητες (συνεργασία, συνεννόηση κτλ.) και ο στόχος ήταν να εμπλουτίσουν τις γνωστικές τους δεξιότητες με το να γνωρίσουν τον Η/Υ και να μάθουν σιγά σιγά να τον χρησιμοποιούν - όχι όμως με την μορφή παιχνιδιών.
Η έρευνα έδειξε ότι σε αυτό το περιβάλλον η επαφή των παιδιών με τον Η/Υ ήταν χρήσιμη και εμπλούτισε την καθημερινότητα των παιδιών δίνοντάς τους επιπλέον εργαλεία για την κατανόηση των νέων μέσων.
Δυστυχώς όμως η επαφή αυτής της μορφής με τα νέα μέσα – ελεγχόμενη ποιοτικά και χρονικά – δεν είναι κάτι εύκολα υλοποιήσιμο, μιας και απαιτεί την ενεργή εμπλοκή του παιδαγωγού ή γονιού κάτω απο συγκεκριμένες προυποθέσεις: μικρός αριθμός παιδιών, ποιοτικός έλεγχος, επιλεγμένες δραστηριότητες.
Αυτό το γεγονός έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα βασικά κριτήρια για το οποία οι γονείς πολλές φορές επιλέγουν τα νέα μέσα για την απασχόληση των παιδιών τους – είναι εύκολα, γρήγορα και δεν απαιτούν την ενεργή ενασχόληση των γονέων.
Οι παιδαγωγοί και ειδικοί συμπέραναν ότι ιδιαίτερα στην αρχή, τα παιδιά έδειξαν πολύ συχνά επιθυμία να περάσουν μεγάλο χρονικό διάστημα μπροστά απο τον υπολογιστή αλλά μετά απο λίγο καιρό, έχασαν ένα μεγάλο ποσοστό του ενδιαφέροντός τους.
Ένα μεγάλο κριτήριο της έρευνας ήταν το αποτέλεσμα που θα είχε η χρήση του Η/Υ όσον αφορά την συμπεριφορά των παιδιών: εάν θα συνενοούνταν και θα συνεργάζονταν και πόσο θα βοηθούσε το ένα το άλλο στους διάφορους προβληματισμούς σε σχέση με τον Η/Υ.
Μετά το τέλος της έρευνας επιβεβαιώθηκε ότι δεν σημειώθηκε καμία αρνητική συμπεριφορά στα παιδιά ενώ αντιθέτως παρατηρήθηκε αύξηση της συνεργασίας των παιδιών μεταξύ τους.
Στο παράδειγμα της έρευνας στην Γερμανία, τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τον Η/Υ σε έναν χώρο όπου ήδη είχαν σε μεγάλο βαθμό κατακτήσει αρκετές κοινωνικές δεξιότητες (συνεργασία, συνεννόηση κτλ.) και ο στόχος ήταν να εμπλουτίσουν τις γνωστικές τους δεξιότητες με το να γνωρίσουν τον Η/Υ και να μάθουν σιγά σιγά να τον χρησιμοποιούν - όχι όμως με την μορφή παιχνιδιών.
Η έρευνα έδειξε ότι σε αυτό το περιβάλλον η επαφή των παιδιών με τον Η/Υ ήταν χρήσιμη και εμπλούτισε την καθημερινότητα των παιδιών δίνοντάς τους επιπλέον εργαλεία για την κατανόηση των νέων μέσων.
Δυστυχώς όμως η επαφή αυτής της μορφής με τα νέα μέσα – ελεγχόμενη ποιοτικά και χρονικά – δεν είναι κάτι εύκολα υλοποιήσιμο, μιας και απαιτεί την ενεργή εμπλοκή του παιδαγωγού ή γονιού κάτω απο συγκεκριμένες προυποθέσεις: μικρός αριθμός παιδιών, ποιοτικός έλεγχος, επιλεγμένες δραστηριότητες.
Αυτό το γεγονός έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα βασικά κριτήρια για το οποία οι γονείς πολλές φορές επιλέγουν τα νέα μέσα για την απασχόληση των παιδιών τους – είναι εύκολα, γρήγορα και δεν απαιτούν την ενεργή ενασχόληση των γονέων.
Τα νέα μέσα επιστρατεύονται στην αντιμετώπιση προβλημάτων και δυσκολιών
Ειδικά προγράμματα τα οποία είναι εκπαιδευμένοι να χρησιμοποιούν παιδοψυχολόγοι, παιδοψυχίατροι και λογοθεραπευτές, επιτρέπουν πλέον μία νέα δυναμική προσσέγγιση για την αντιμετώπιση δυσκολιών όπως η δυσλεξία, η διαταραχή ελλειματικής προσοχής, ή θεμάτων που σχετίζονται με τον προφορικό λόγο αλλά και άλλων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά προσχολικής και σχολική ηλικίας.
Έτσι ο υπολογιστής, γίνεται μέρος συγκεκριμένων θεραπευτικών συνεδριών λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του.
Ασκήσεις γίνονται αντί βαρετές, ιδιαίτερα ευχάριστες μιάς και αποτελούν μέρος ενός παιχνιδιού το οποίο ερεθίζει με ευκολία τον εγκέφαλο του θεραπευόμενου, αποσπώντας άμεσα την προσοχή του.
Παράλληλα μειώνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό ένα απο τα σημαντικά εμπόδια που υπάρχουν στην θεραπεία ενός παιδιού – το χαμηλό κίνητρο για συνεργασία και συμμετοχή στην συνεδρία – αυξάνοντας κατά πολύ την αποτελεσματικότητα κάθε συνεδρίας αλλά και συντομεύοντας και σημαντικά τη συνολική χρονική διάρκεια της θεραπείας.
Έτσι ο υπολογιστής, γίνεται μέρος συγκεκριμένων θεραπευτικών συνεδριών λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του.
Ασκήσεις γίνονται αντί βαρετές, ιδιαίτερα ευχάριστες μιάς και αποτελούν μέρος ενός παιχνιδιού το οποίο ερεθίζει με ευκολία τον εγκέφαλο του θεραπευόμενου, αποσπώντας άμεσα την προσοχή του.
Παράλληλα μειώνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό ένα απο τα σημαντικά εμπόδια που υπάρχουν στην θεραπεία ενός παιδιού – το χαμηλό κίνητρο για συνεργασία και συμμετοχή στην συνεδρία – αυξάνοντας κατά πολύ την αποτελεσματικότητα κάθε συνεδρίας αλλά και συντομεύοντας και σημαντικά τη συνολική χρονική διάρκεια της θεραπείας.
Τα νέα μέσα και οι δυσάρεστες παρενέργειες:
Η πραγματικότητα στην καθημερινότητα των παιδιών, Παιχνίδια, Εγκληματικότητα, Συναισθήματα, Συγκέντρωση.
Η πραγματικότητα στην καθημερινότητα των παιδιών, Παιχνίδια, Εγκληματικότητα, Συναισθήματα, Συγκέντρωση.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το 90% των ηλεκτρονικών παιχνιδιών περιέχουν καποιας μορφής βίαιο περιεχόμενο και δεν διευκρινίζουν πολλές φορές το όριο της ηλικίας στα παιδιά που απευθύνονται.
Έρευνα απο το Εγκληματολογικό Ερευνητικό Κέντρο του Niedersachsen, στην Γερμανία δείχνει ότι απο τους ανήλικους που προέβησαν σε εγκληματικές πράξεις, το 44% δήλωσαν ότι έπαιζαν πολύ συχνά παιχνίδια με θέματα τον πόλεμο, έναντι του 14% που δήλωσε ότι δεν έπαιζε καθόλου.
Όσο η συχνότητα ενασχόλησης με παιχνίδια πολέμου αυξανόταν, τόσο αυξανόταν και το ποσοστό των ανηλίκων που προέβησαν σε εγκληματικές πράξεις.
Η συχνή έκθεση σε βίαια ερεθίσματα τόσο μέσα από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όσο και μέσα από την τηλεόραση έχει ως συνέπεια την απευαισθητοποίηση στη βία με αποτέλεσμα την έλλειψη αντίδρασης στη πραγματική βία και τη βιαιοπραγία. Το πιο ανησυχητικό αποτέλεσμα αυτού, είναι η μείωση της ικανότητας για ενσυναίσθηση, δηλαδή για νοητική και συναισθηματική ικανότητα για επαφή και κατανόηση της ψυχικής κατάστασης του άλλου, που θεωρείται βασικός μηχανισμός αναστολής της επιθετικότητας και της αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
Με έναν ανάλογο τρόπο επιδρά και η τηλεόραση στην αντίληψη που διαμορφώνουν τα παιδιά σε σχέση με το πραγματικό κόσμο και τη φυσιολογική κοινωνική συμπεριφορά.
Αμφίσημη είναι η επίδραση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και της τηλεόρασης στην ανάπτυξη της φαντασίας και την ικανότητα διάκρισης της από την πραγματικότητα.
Έρευνα απο το Εγκληματολογικό Ερευνητικό Κέντρο του Niedersachsen, στην Γερμανία δείχνει ότι απο τους ανήλικους που προέβησαν σε εγκληματικές πράξεις, το 44% δήλωσαν ότι έπαιζαν πολύ συχνά παιχνίδια με θέματα τον πόλεμο, έναντι του 14% που δήλωσε ότι δεν έπαιζε καθόλου.
Όσο η συχνότητα ενασχόλησης με παιχνίδια πολέμου αυξανόταν, τόσο αυξανόταν και το ποσοστό των ανηλίκων που προέβησαν σε εγκληματικές πράξεις.
Η συχνή έκθεση σε βίαια ερεθίσματα τόσο μέσα από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όσο και μέσα από την τηλεόραση έχει ως συνέπεια την απευαισθητοποίηση στη βία με αποτέλεσμα την έλλειψη αντίδρασης στη πραγματική βία και τη βιαιοπραγία. Το πιο ανησυχητικό αποτέλεσμα αυτού, είναι η μείωση της ικανότητας για ενσυναίσθηση, δηλαδή για νοητική και συναισθηματική ικανότητα για επαφή και κατανόηση της ψυχικής κατάστασης του άλλου, που θεωρείται βασικός μηχανισμός αναστολής της επιθετικότητας και της αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
Με έναν ανάλογο τρόπο επιδρά και η τηλεόραση στην αντίληψη που διαμορφώνουν τα παιδιά σε σχέση με το πραγματικό κόσμο και τη φυσιολογική κοινωνική συμπεριφορά.
Αμφίσημη είναι η επίδραση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και της τηλεόρασης στην ανάπτυξη της φαντασίας και την ικανότητα διάκρισης της από την πραγματικότητα.
Τα σχέδια παιδιών που βλέπουν καθημερινά μέχρι μία ώρα τηλεόραση, έχουν αρκετή διαφορά με αυτά των παιδιών που βλέπουν καθημερινά τουλάχιστον τρεις ώρες τηλεόραση :
Έρευνα σε σχολείο του Freiburg έδειξε ότι παιδιά 11-15 ετών που βλέπουν αρκετή τηλεόραση, έχουν δυσκολίες στην συγκέντρωση: ο εγκέφαλος συνηθίζει στις πολύ γρήγορες εναλλαγές εικόνων και ήχων και δυσκολεύεται να παρακολουθήσει την ομιλία του καθηγητή, ή ακόμα και συνομιλίες με άλλους μαθητές.
Επίσης τα παιδιά που έβλεπαν πολύ τηλεόραση δεν είχαν καμία αντίδραση σε εικόνες στις οποίες άλλα παιδιά που δεν έβλεπαν τηλεόραση, αιθανόντουσαν μεγάλη συγκίνηση.
Έρευνα στον Καναδά με πάνω απο 2.600 παιδιά έδειξε ότι παιδιά 2 ετών έβλεπαν πάνω απο 2 ώρες καθημερινά τηλεόραση, ενώ παιδιά 3-4 ετών έβλεπαν 3,6 ώρες την ημέρα τηλεόραση.
Ένα στα δέκα απο τα παιδιά που έβλεπαν 3,6 ώρες τηλεόραση την ημέρα, βίωσε στην ηλικία των 7 ετών διαταραχές ελλειματικής προσοχής.
Εθισμός ακόμα και απο χαρούμενα παιχνίδια για μικρά παιδιά
Δύο ξεχωριστές έρευνες, η μία απο το Stanford University στις Η.Π.Α. και η άλλη απο το Tohoku University στην Σιγκαπούρη είχαν το ίδιο αποτέλεσμα: απέδειξαν ότι η ενασχόληση με απλά και χαρούμενα παιχνίδια στον Η/Υ σε μικρές ηλικίες συνηθίζει τα παιδιά στις γρήγορες εναλλαγές/κινήσεις και πολύχρωμα γραφικά - με αποτέλεσμα να εθιστούν πολύ πιό εύκολα και σε αντίστοιχα παιχνίδια όταν μεγαλώσουν (που σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι και παιχνίδια τα οποία περιλαμβάνουν σκηνές έντονης δράσης και βίας).
Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αλλάζουν μέρος του εγκεφάλου
Άλλη έρευνα, πάλι στο Tohoku University που είχε αρχικά στόχο να δείξει την δραστηριότητα του εγκεφάλου σε έφηβους την ώρα που παίζουν Nintendo, απέδειξε ότι η ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια εξασκεί και αλλάζει το μέγεθος του μέρους του εγκεφάλου το οποίο ευθύνεται για την όραση και την κίνηση – το ίδιο μέρος που απαιτείται να λειτουργήσει για την κατακράτηση βίαιων ή λανθασμένων κοινωνικά προθέσεων.
Η έρευνα αυτή έδειξε ότι δεν είναι μόνο οι εικόνες βίας του παιχνιδιού που θα προκαλέσουν μια πιό βίαιη γενιά στο μέλλον, αλλά ο ριζικός τρόπος με τον οποίο επιδρά αυτή η δραστηριότητα στον εγκέφαλο.
Υπολογιστής και τα μάτια των παιδιών
Η χρήση του Η/Υ έχει ελαττώσει επιπλέον τις ώρες που τα παιδιά χρησιμοποιούν την ικανότητα τους να βλέπουν μακριά – η καθημερινότητα των παιδιών αποτελείται απο ολοένα και περισσότερες δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν όραση σε κοντινές αποστάσεις και όχι πιά μακρινές.
Έτσι δεν είναι περίεργο το ότι οι έρευνες δείχνουν ότι το ποσοστό παιδιών με μυωπία έχει αυξηθεί απο 12,1% σε 20,4% απο το 1995 εώς σήμερα (με βάση έρευνα που έγινε στην Taiwan), ενώ με βάση άλλη έρευνα που έγινε στην Σιγκαπούρη, το ποσοστό διπλασιάστηκε απο 17% σε 34%.
Επίσης έχει σημειωθεί το Computer Vision Syndrome το οποίο συνδέεται με την πολύωρη χρήση του Η/Υ ακόμα και σε παιδιά.
Τι μπορούν οι γονείς να κάνουν για να αποφύγουν την εμφάνιση του CVS:
Έτσι δεν είναι περίεργο το ότι οι έρευνες δείχνουν ότι το ποσοστό παιδιών με μυωπία έχει αυξηθεί απο 12,1% σε 20,4% απο το 1995 εώς σήμερα (με βάση έρευνα που έγινε στην Taiwan), ενώ με βάση άλλη έρευνα που έγινε στην Σιγκαπούρη, το ποσοστό διπλασιάστηκε απο 17% σε 34%.
Επίσης έχει σημειωθεί το Computer Vision Syndrome το οποίο συνδέεται με την πολύωρη χρήση του Η/Υ ακόμα και σε παιδιά.
Τι μπορούν οι γονείς να κάνουν για να αποφύγουν την εμφάνιση του CVS:
- να παρατηρούν τις αντιδράσεις του παιδιού τους – τρίψιμο των ματιών σημαίνει ότι ο μυς του ματιού έχει κουραστεί, (ή επίσης κόκκινα μάτια και στρίψιμο του κεφαλιού).
- να ρυθμίζουν την οθόνη έτσι ώστε το παιδί να μήν χρειάζεται να αλλάξει στάση, να καμπουριάζει ή να κοιτάει με κλίση του κεφαλιού την οθόνη
- να ρυθμίζουν τον φωτισμό έτσι ώστε να μήν υπάρχουν γυαλάδες στην οθόνη,
- να μήν είναι έντονη η διαφορά της φωτεινότητας της οθόνης του υπολογιστή και του δωματίου,
- λόγω του ότι τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν απο μόνα τους συνήθως εάν έχουν κάποιο πρόβλημα όρασης, είναι απαραίτητο οι γονείς να ελέγχουν την όραση του παιδιού τους συχνά.
Τηλεόραση, Η/Υ και επιδόσεις
Υπάρχουν άραγε και θετικά ευρήματα σε σχέση με τη χρήση Η/Υ και ηλεκτρονικών παιχνιδιών; Στις θετικές κριτικές αναφέρεται ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια συμβάλλουν στην ανάπτυξη και βελτίωση των γνωστικών δεξιοτήτων και ειδικότερα στη συγκέντρωση, τη παρατηρητικότητα, τον οπτικοκινητικό συντονισμό, την επιδεξιότητα, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και την αύξηση των γενικών γνώσεων.
Υπάρχουν άραγε και θετικά ευρήματα σε σχέση με τη χρήση Η/Υ και ηλεκτρονικών παιχνιδιών; Στις θετικές κριτικές αναφέρεται ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια συμβάλλουν στην ανάπτυξη και βελτίωση των γνωστικών δεξιοτήτων και ειδικότερα στη συγκέντρωση, τη παρατηρητικότητα, τον οπτικοκινητικό συντονισμό, την επιδεξιότητα, την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και την αύξηση των γενικών γνώσεων.
Προσφέρουν εξοικίωση με τη τεχνολογία και τη χρήση της στη καθημερινή ζωή και βελτιώνουν τις γνωστικές δεξιότητες των μαθητών, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν κάποιες μαθησιακές δυσκολίες - χρησιμοποιούνται μάλιστα και απο τους ειδικούς κατά την διάρκεια συνεδριών.
Υπάρχουν περιπτώσεις που όπως τα ίδια τα παιδιά μαρτυρούν, ο Η/Υ τα βοηθά στην εύρεση στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων, στην συνεργασία αλλά και στον προγραμματισμό δραστηριοτήτων μέσα στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού όπως πχ Sims ή ακόμα και Counterstrike.
Ο Λάζλο (15 ετών) όπως αναφέρει στην Angela Gattenburg, δημοσιογράφο του περιοδικού Spiegel, δεν έχει απαραίτητα όρεξη να παίζει όλη την ημέρα Counterstrike, αλλά εκτός απο αυτό το παιχνίδι του αρέσει και να πηγαίνει σινεμά, στο Judo ή στο τέννις, πιστεύει ότι μέσα απο το Counterstrike αποκτά την ικανότητα στρατηγικής σκέψης αλλά και πιό γρήγορα αντανακλαστικά.
Η Jana, έχει επιδόσεις της τάξεως του 19-20 στο σχολείο, κάνει πατινάζ, τζόγκινγκ, παίζει κλαρίνο και κάνει ιππασία. Χρησιμοποιεί τον υπολογιστή για να κάνει έρευνα για το σχολείο, να μιλάει με φίλες της στο εξωτερικό μέσω του προγράμματος skype και προπαντώς για να παίζει το αγαπημένο της παιχνίδι το Sims με το οποίο όπως λέει, μαθαίνει έννοιες όπως υπευθυνότητα και οργάνωση.
Χρησιμοποιούν τα παιδιά αυτές τις ικανότητες στην μετέπειτα τους ζωή ή αυτές ισχύουν μόνο στον φανταστικό κυβερνοχώρο? Δεν υπάρχει ακόμα κάποια έρευνα για αυτό.
Υπάρχει όμως, έρευνα στη Νέα Ζηλανδία που έγινε με 1.000 παιδιά στην ηλικία 5 -15 ετών, που είχε καταγράψει πόσες ώρες έβλεπαν τηλεόραση. Τριάντα χρόνια αργότερα, η έρευνα δείχνει τα εξής: το μεγαλύτερο ποσοστό όσων έβλεπαν στην παιδική τους ηλικία περισσότερο απο 3 ώρες τηλεόραση καθημερινά, δεν είχε καταφέρει να τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση – σε αντίθεση με το μεγαλύτερο ποσοστό όσων έβλεπαν λίγη τηλεόραση, οι οποίοι κατάφεραν να πάρουν πτυχίο ΑΕΙ.
Επίσης στην έρευνα απο το Εγκληματολογικό Ερευνητικό Κέντρο του Niedersachsen οι σχολικές επιδόσεις παιδιών 10 ετών, που είχαν μέτρια ή μεγάλη ενασχόληση με παιχνίδια πολέμου τα οποία είναι ακατάλληλα για ανηλίκους (κατάλληλα απο 18 ετών δηλαδή), ήταν αρκετούς βαθμούς κατώτερες του μέσου όρου, σε αντίθεση με τις σχολικές επιδόσεις παιδιών που δεν είχαν ξαναπαίξει ποτέ τέτοια παιχνίδια, οι οποίες ήταν αρκετούς βαθμούς ανώτερες απο την βαθμολογία του μέσου όρου.
Υπάρχουν περιπτώσεις που όπως τα ίδια τα παιδιά μαρτυρούν, ο Η/Υ τα βοηθά στην εύρεση στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων, στην συνεργασία αλλά και στον προγραμματισμό δραστηριοτήτων μέσα στο πλαίσιο ενός παιχνιδιού όπως πχ Sims ή ακόμα και Counterstrike.
Ο Λάζλο (15 ετών) όπως αναφέρει στην Angela Gattenburg, δημοσιογράφο του περιοδικού Spiegel, δεν έχει απαραίτητα όρεξη να παίζει όλη την ημέρα Counterstrike, αλλά εκτός απο αυτό το παιχνίδι του αρέσει και να πηγαίνει σινεμά, στο Judo ή στο τέννις, πιστεύει ότι μέσα απο το Counterstrike αποκτά την ικανότητα στρατηγικής σκέψης αλλά και πιό γρήγορα αντανακλαστικά.
Η Jana, έχει επιδόσεις της τάξεως του 19-20 στο σχολείο, κάνει πατινάζ, τζόγκινγκ, παίζει κλαρίνο και κάνει ιππασία. Χρησιμοποιεί τον υπολογιστή για να κάνει έρευνα για το σχολείο, να μιλάει με φίλες της στο εξωτερικό μέσω του προγράμματος skype και προπαντώς για να παίζει το αγαπημένο της παιχνίδι το Sims με το οποίο όπως λέει, μαθαίνει έννοιες όπως υπευθυνότητα και οργάνωση.
Χρησιμοποιούν τα παιδιά αυτές τις ικανότητες στην μετέπειτα τους ζωή ή αυτές ισχύουν μόνο στον φανταστικό κυβερνοχώρο? Δεν υπάρχει ακόμα κάποια έρευνα για αυτό.
Υπάρχει όμως, έρευνα στη Νέα Ζηλανδία που έγινε με 1.000 παιδιά στην ηλικία 5 -15 ετών, που είχε καταγράψει πόσες ώρες έβλεπαν τηλεόραση. Τριάντα χρόνια αργότερα, η έρευνα δείχνει τα εξής: το μεγαλύτερο ποσοστό όσων έβλεπαν στην παιδική τους ηλικία περισσότερο απο 3 ώρες τηλεόραση καθημερινά, δεν είχε καταφέρει να τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση – σε αντίθεση με το μεγαλύτερο ποσοστό όσων έβλεπαν λίγη τηλεόραση, οι οποίοι κατάφεραν να πάρουν πτυχίο ΑΕΙ.
Επίσης στην έρευνα απο το Εγκληματολογικό Ερευνητικό Κέντρο του Niedersachsen οι σχολικές επιδόσεις παιδιών 10 ετών, που είχαν μέτρια ή μεγάλη ενασχόληση με παιχνίδια πολέμου τα οποία είναι ακατάλληλα για ανηλίκους (κατάλληλα απο 18 ετών δηλαδή), ήταν αρκετούς βαθμούς κατώτερες του μέσου όρου, σε αντίθεση με τις σχολικές επιδόσεις παιδιών που δεν είχαν ξαναπαίξει ποτέ τέτοια παιχνίδια, οι οποίες ήταν αρκετούς βαθμούς ανώτερες απο την βαθμολογία του μέσου όρου.
Ποιό θα είναι το μέλλον της εκπαίδευσης?
Υπάρχουν γονείς, όπως ο Gerhard Florin μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Αμερικανικής εταιρείας Electronic Arts, που πιστεύουν ότι η εκπαίδευση θα έπρεπε να αλλάξει και να ακολουθήσει τα γρήγορα βήματα των υπολογιστών – με την χρήση των οποίων τα παιδιά δεν έχουν ποτέ πρόβλημα συγκέντρωσης για ώρες – σε σύγκριση με την παραδοσιακή διδακτική ώρα κατά την διάρκεια της οποίας δεν αντέχουν να συγκεντρωθούν.
Τα παιδιά του έμαθαν να διαβάζουν με το παιχνίδι Pokemon στο οποίο υπάρχουν πολλές λέξεις και τώρα πλέον κανονίζουν μόνα τους μετά το καθημερινό διάβασμα και τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες την ώρα του παιχνιδιού, στο ειδικό δωμάτιο με τους υπολογιστές.
Όμως παρόλο που είναι υπέρμαχος της ενασχόλησης των παιδιών με τον υπολογιστή, η τηλεόραση είναι για εκείνον ένα μέσο το οποίο τα παιδιά του (που τώρα είναι 12 ετών) δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούν ελεύθερα.
Πιστεύει ότι όπως οι γονείς διαλέγουν τα βιβλία που δίνουν στα παιδιά τους να διαβάσουν έτσι θα έπρεπε να διαλέγουν και τα παιχνίδια που τους επιτρέπουν να παίζουν στον υπολογιστή ή να βλέπουν στην τηλεόραση.
Τα παιδιά του έμαθαν να διαβάζουν με το παιχνίδι Pokemon στο οποίο υπάρχουν πολλές λέξεις και τώρα πλέον κανονίζουν μόνα τους μετά το καθημερινό διάβασμα και τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες την ώρα του παιχνιδιού, στο ειδικό δωμάτιο με τους υπολογιστές.
Όμως παρόλο που είναι υπέρμαχος της ενασχόλησης των παιδιών με τον υπολογιστή, η τηλεόραση είναι για εκείνον ένα μέσο το οποίο τα παιδιά του (που τώρα είναι 12 ετών) δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούν ελεύθερα.
Πιστεύει ότι όπως οι γονείς διαλέγουν τα βιβλία που δίνουν στα παιδιά τους να διαβάσουν έτσι θα έπρεπε να διαλέγουν και τα παιχνίδια που τους επιτρέπουν να παίζουν στον υπολογιστή ή να βλέπουν στην τηλεόραση.
Συμπέρασμα?
Είναι αποδεδειγμένο ότι η τηλεόραση καθώς και ο Η/Υ, έχουν αρκετές επιπτώσεις στην διαμόρφωση του χαρακτήρα αλλά και των ικανοτήτων των παιδιών, σε προσχολική και σχολική ηλικία.
Κοινωνικοί λόγοι αλλά και πρακτικοί (χρήση του Η/Υ για έρευνα σε σχολικές εργασίες, εύκολη λύση απασχόλησης των παιδιών για τους γονείς) έχουν τοποθετήσει τον Η/Υ και την τηλεόραση στην οικογενειακή καθημερινότητα.
Αυτή η πραγματικότητα κάνει επιτακτική την ελεγχόμενη και επιλεκτική γνωριμία των παιδιών με τα μέσα αυτά, με στόχο να αποφευχθεί μια αλόγιστη χρήση της τηλεόρασης ή του Η/Υ σαν μέσο πολύωρης απασχόλησης των παιδιών.
Οι γονείς καλούνται λοιπόν όχι να απαγορέψουν και να αποκλείσουν με δραστικά μέτρα και τιμωρίες, αλλά αντιθέτως να συνεργαστούν και να πάρουν μέρος στην ενασχόληση των παιδιών τους με τα νέα μέσα, εκμεταλλευόμενοι αυτή την ευκαιρία για μάθηση και ψυχαγωγία για όλη την οικογένεια – φυσικά πάντα λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια που ισχύουν για την ηλικία του παιδιού τους σε θέματα χρονικά και θεματικά.
Κοινωνικοί λόγοι αλλά και πρακτικοί (χρήση του Η/Υ για έρευνα σε σχολικές εργασίες, εύκολη λύση απασχόλησης των παιδιών για τους γονείς) έχουν τοποθετήσει τον Η/Υ και την τηλεόραση στην οικογενειακή καθημερινότητα.
Αυτή η πραγματικότητα κάνει επιτακτική την ελεγχόμενη και επιλεκτική γνωριμία των παιδιών με τα μέσα αυτά, με στόχο να αποφευχθεί μια αλόγιστη χρήση της τηλεόρασης ή του Η/Υ σαν μέσο πολύωρης απασχόλησης των παιδιών.
Οι γονείς καλούνται λοιπόν όχι να απαγορέψουν και να αποκλείσουν με δραστικά μέτρα και τιμωρίες, αλλά αντιθέτως να συνεργαστούν και να πάρουν μέρος στην ενασχόληση των παιδιών τους με τα νέα μέσα, εκμεταλλευόμενοι αυτή την ευκαιρία για μάθηση και ψυχαγωγία για όλη την οικογένεια – φυσικά πάντα λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια που ισχύουν για την ηλικία του παιδιού τους σε θέματα χρονικά και θεματικά.
Συμβουλές για γονείς:
- Όταν βλέπουν τα παιδιά σας τηλεόραση, διαλέξτε τις εκπομπές και δείτε τις εκπομπές όσο γίνεται μαζί τους
- Ενημερωθείτε περισσότερο και οι ίδιοι για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια έτσι ώστε να έχετε έγκυρη γνώμη και σωστή επίβλεψη στην επιλογή του είδους των παιχνιδιών από τα παιδιά σας
- Μοιραστείτε το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό των παιδιών σας για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια που με προσοχή έχετε επιλέξει, δημιουργήστε μια ευκαιρία να περάσετε χρόνο μαζί τους, με χαλαρό τρόπο, αλλά και να λειτουργήσετε ως φίλτρο συζητώντας μαζί τους για το περιεχόμενο
- Συζητήστε μαζί τους για το τι τους έκανε εντύπωση και εντάξτε αυτές τις καταστάσεις σε συμβολικά παιχνίδια και παραμύθια (για παιδιά προσχολικής ηλικίας).
- Διερευνήστε αν η υπερβολική ενασχόληση του παιδιού σας με τον Η/Υ ή την τηλεόραση υποδηλώνει κάποια συναισθηματική δυσκολία.
- Μην απαγορεύετε στα παιδιά να έχουν συναισθηματικές αντιδράσεις σε αυτά που βλέπουν.
- Mην τα τιμωρείτε ή τα χλευάζετε που ενθουσιάζονται με τα νέα μέσα.
- Μην επιτρέπετε την τηλεόραση πρίν τον παιδικό σταθμό, το σχολείο, ή το πρωινό.
Μ.Στυλιανάκη
Πηγές:
- «Πως να να μιλήσετε σε ένα παιδί σας για......», Το βιβλίο της «Γραμμής-Σύνδεσμος» για τους γονείς, Εκδόσεις ΚΟΑΝ, ISBN 978 960 7895 76 9 (διαβάστε εδώ περισσότερα)
- Περιοδικό Spiegel, Τεύχος Nr.20/14.5.07
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου